W dzisiejszym zabieganym świecie, w którym większość czasu spędzamy przed ekranami, łatwo zapomnieć o potrzebie kontaktu z naturą. Jednakże nawet krótka chwila spędzona w otoczeniu drzew i śpiewu ptaków może przynieść nam nieocenione korzyści dla dobrego samopoczucia. Jedną z najlepszych metod na to jest praktyka znana jako „shinrin-yoku” – czyli kąpiel leśna.
Co to jest shinrin-yoku?
Shinrin-yoku to japońska praktyka, która dosłownie oznacza „kąpiel leśną” lub „oddychanie w atmosferze lasu”. Ta koncepcja, rozwinięta w Japonii w latach 80. XX wieku, opiera się na idei korzystania z naturalnego otoczenia lasu do poprawy zdrowia fizycznego i psychicznego. Shinrin-yoku nie jest tylko spacerem po lesie – to świadome i intencjonalne doświadczanie lasu z pełnym skupieniem na zmysłach.
Kąpiel leśna na świecie
W Japonii praktyka shinrin yoku jest obecna od lat 80. XX wieku – stanowi ona skuteczną metodę radzenia sobie ze stresem związanym z życiem zawodowym, który dotyka większość obywateli. W tym kraju działa obecnie nawet Towarzystwo Medycyny Leśnej oraz szereg placówek, w których eksperci przygotowują spersonalizowane plany regeneracji w otoczeniu leśnym. Kąpiele leśne są również propagowane w Korei Południowej, gdzie wysoki odsetek osób cierpiących na depresję oraz wysoka liczba samobójstw skłoniły do poszukiwania alternatywnych form terapii. W Finlandii, kraju o znacznym wskaźniku zalesienia, ta praktyka jest używana między innymi jako środek w walce z problemem alkoholizmu. Natomiast w Korei zostało utworzone Narodowe Centrum Terapii Leśnej, które obejmuje 37 lasów rekreacyjnych, wykorzystywanych do różnorodnych działań, jak na przykład organizacja przedszkoli. W Polsce pierwsza ścieżka kąpieli leśnych została stworzona w województwie zachodniopomorskim, w nadleśnictwie Gryfino w Puszczy Bukowej
Dobroczynne właściwości lasu
W ramach shinrin-yoku, jednym z kluczowych elementów wpływających na dobroczynne działanie lasu są olejki eteryczne zawierające fitoncydy. Fitoncydy to substancje chemiczne, które rośliny wytwarzają w celu obrony przed różnymi patogenami, takimi jak grzyby, bakterie i owady. Ich obecność w otoczeniu leśnym sprawia, że las staje się naturalnym laboratorium, w którym rośliny produkują te związki dla własnej ochrony, a ludzie mogą korzystać z ich właściwości leczniczych.
Choć fitoncydy mogą być toksyczne w dużej dawce, to w niewielkich stężeniach wykazują wiele korzystnych efektów dla zdrowia. Badania naukowe sugerują, że wdychanie powietrza nasyconego fitoncydami może wspierać nasz układ odpornościowy poprzez stymulację produkcji komórek odpornościowych.
Jednym z najbardziej znanych fitoncydów jest allicyna, obecna w czosnku. Allicyna jest znana ze swoich właściwości antybakteryjnych, przeciwwirusowych i przeciwgrzybiczych. Jest to substancja, która nadaje czosnkowi charakterystyczny zapach i smak, ale także odpowiada za jego działanie lecznicze.
Drzewa również wydzielają fitoncydy, które mają kluczowe znaczenie dla ich obrony przed patogenami. Wiele badań potwierdza, że wdychanie powietrza z lasu może wpływać na nasze zdrowie psychiczne i fizyczne. Fitoncydy z drzew mogą mieć działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze, co przyczynia się do utrzymania zdrowia drzew i otoczenia leśnego jako całości.
W skrócie, fitoncydy są niezwykle istotnym elementem ekosystemu leśnego, który nie tylko chroni rośliny przed chorobami, ale także może przynosić korzyści zdrowotne dla ludzi, którzy korzystają z lasu w ramach praktyki shinrin-yoku.
Kąpiel leśna – korzyści
Badania naukowe potwierdzają liczne korzyści płynące z praktyki shinrin-yoku. Oto tylko kilka z nich:
- Redukcja stresu i poprawa nastroju
Spędzanie czasu w lesie może obniżyć poziom kortyzolu, hormonu stresu, oraz poprawić nastrój. Dotlenienie organizmu czystym powietrzem lasu przyczynia się do uczucia spokoju i zrelaksowania.
- Wzmocnienie układu odpornościowego
Fitocydy – naturalne substancje chemiczne wydzielane przez drzewa – mogą wspierać nasz układ odpornościowy, co prowadzi do mniejszej podatności na infekcje i choroby.
- Poprawa koncentracji i kreatywności
Oddychanie świeżym powietrzem i obcowanie z naturą może poprawić funkcje poznawcze, takie jak koncentracja i kreatywność. Dla wielu osób spacery po lesie stanowią doskonałą przerwę od codziennego chaosu i pomagają w skupieniu się na istotnych zadaniach.
- Regulacja ciśnienia krwi
Badania wykazują, że regularne praktykowanie shinrin-yoku może pomóc w regulacji ciśnienia krwi, co przynosi korzyści dla zdrowia serca.
Jak praktykować shinrin-yoku?
Praktykowanie kąpieli leśnych nie wymaga specjalistycznego sprzętu ani zaawansowanych umiejętności. Oto kilka prostych wskazówek, jak zacząć:
- Zwolnij tempo
Pozwól sobie na spokojne tempo i skupienie na teraźniejszości. Właśnie chodzi o doświadczenie otaczającego cię lasu w sposób świadomy i pełen uwagi.
- Zanurz się w naturze
Wyłącz telefony komórkowe i inne urządzenia elektroniczne. Pozwól swoim zmysłom na pełne doświadczenie naturalnego otoczenia – dotykaj drzew, słuchaj śpiewu ptaków, wdychaj zapachy i podziwiaj krajobraz.
- Praktykuj medytację
Wybierz sobie wygodne miejsce i usiądź na chwilę, skupiając się na oddechu i obserwując otaczający cię las. Medytacja wśród drzew może być niezwykle kojąca i odprężająca.
- Pamiętaj o bezpieczeństwie
Nie zapominaj o podstawowych zasadach bezpieczeństwa w lesie. Noszenie odpowiedniego obuwia, picie wystarczającej ilości wody i unikanie kontaktu z nieznanymi roślinami to niektóre z nich.
Podsumowanie
Kąpiel leśna są prostym, ale niezwykle skutecznym sposobem na poprawę zdrowia fizycznego, psychicznego i emocjonalnego. Praktyka shinrin–yoku może być dla wielu z nas ucieczką od codziennego zgiełku oraz sposobem na odzyskanie spokoju i równowagi w życiu. Dlatego nie czekaj – wyjdź dziś na spacer do najbliższego lasu i pozwól, by natura zadziałała na dobro Twojego ciała i umysłu.
bibliografia
- Karwat Joanna, Nowicka Agata (2022), Shinrin-yoku, czyli terapeutyczne kąpiele leśne, https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/medycyna-alternatywna/shinrin-yoku-czyli-terapeutyczne-kapiele-lesne-aa-5oZM-VweQ-HiY1.html
- Qing Li (2023), New concept of forest medicine, DOI:10.3390/f14051024
